Ứng dụng công nghệ xử lý chất thải để phát triển chăn nuôi xanh, bền vững
Trong định hướng phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và thân thiện môi trường, việc ứng dụng các công nghệ xử lý chất thải trong chăn nuôi đang được xem là giải pháp then chốt nhằm giảm ô nhiễm, tận dụng nguồn phụ phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất và sức cạnh tranh của ngành chăn nuôi.
Những năm gần đây, cùng với sự tăng trưởng của đàn vật nuôi, vấn đề xử lý chất thải đang trở thành thách thức lớn đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng. Tại Quảng Ngãi, tổng đàn gia súc, gia cầm duy trì ổn định, cơ cấu giống vật nuôi chuyển dịch theo hướng chất lượng và giá trị cao hơn. Tuy nhiên, hình thức chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán vẫn phổ biến, khiến lượng chất thải phát sinh lớn, gây áp lực cho công tác bảo vệ môi trường.
Nhận thấy tính cấp thiết của vấn đề này, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ngãi đã chủ trì nhiều hoạt động tuyên truyền, tập huấn và chuyển giao công nghệ xử lý chất thải, trong đó nổi bật là các mô hình hầm biogas, đệm lót sinh học, ủ phân compost; cùng các công nghệ mới như máy ép tách phân, xử lý nước thải tiên tiến, công nghệ Organic-Carbon… Những giải pháp này không chỉ giảm thiểu ô nhiễm mà còn giúp tái sử dụng chất thải làm phân hữu cơ, khí sinh học – hướng đến nền nông nghiệp tuần hoàn và bền vững.
Theo Trung tâm Khuyến nông, các công nghệ xử lý chất thải đang được áp dụng rộng rãi nhất hiện nay gồm: Hầm biogas composite, đệm lót sinh học, máy tách phân,... Đây là những công nghệ có chi phí đầu tư hợp lý, vận hành đơn giản, phù hợp với quy mô chăn nuôi hộ gia đình, trang trại vừa và nhỏ.
Một số doanh nghiệp như Công ty TNHH Môi trường và Nông nghiệp An Phát, Công ty Cổ phần Chăn nuôi Tiến Đạt, Vinamilk… đã triển khai mô hình xử lý chất thải gắn với sản xuất nông nghiệp tuần hoàn. Đặc biệt, công nghệ tách phân và Organic-Carbon cho phép giảm mùi hôi, hấp phụ chất độc, đồng thời biến phụ phẩm thành nguồn phân hữu cơ phục vụ sản xuất trồng trọt.
Tại huyện Bình Sơn, các mô hình ứng dụng công nghệ xử lý chất thải như hầm biogas, hệ thống xử lý nước thải tập trung, mô hình chăn nuôi bán tuần hoàn đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Khí sinh học được tận dụng phục vụ sinh hoạt, phân bón hữu cơ dùng cho cây trồng, góp phần cải thiện chất lượng môi trường và nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển nông nghiệp xanh. Tuy vậy, việc nhân rộng mô hình vẫn gặp khó khăn về vốn, trình độ kỹ thuật và sự đồng bộ trong hỗ trợ. Do đó, cần có chính sách khuyến khích, vốn vay ưu đãi và cơ chế liên kết giữa các chủ thể để mở rộng quy mô ứng dụng.
Thực tiễn cho thấy, bên cạnh yếu tố công nghệ, việc thay đổi nhận thức và thói quen của người chăn nuôi đóng vai trò quyết định. Ông Võ Duy Hải, nông dân ở xã Bình Sơn, chia sẻ: “Trước đây chất thải thường xả trực tiếp ra môi trường, vừa gây mùi hôi, vừa mất vệ sinh. Từ khi áp dụng mô hình xử lý chất thải kết hợp trồng trọt, tôi vừa có nguồn phân hữu cơ, vừa tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường quanh khu dân cư”. Nhiều hộ chăn nuôi khác cũng nhận thấy lợi ích thiết thực từ việc đầu tư công nghệ xử lý chất thải, không chỉ về môi trường mà còn về kinh tế, khi phụ phẩm được tái sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho trồng trọt.
Công tác khuyến nông vì vậy không chỉ dừng lại ở chuyển giao kỹ thuật, mà còn là hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn thay đổi tư duy sản xuất của nông dân – từ chăn nuôi truyền thống sang chăn nuôi có trách nhiệm, coi chất thải là nguồn tài nguyên có thể tái tạo. Theo ông Ưng Văn Thanh – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ngãi, việc áp dụng công nghệ xử lý chất thải trong chăn nuôi là xu hướng tất yếu để đạt mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và bền vững. Ông Thanh nhấn mạnh: “Các hộ chăn nuôi cần lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện thực tế; tăng cường liên kết giữa hộ chăn nuôi – hợp tác xã – doanh nghiệp trong xử lý và tiêu thụ các sản phẩm từ chất thải, như phân hữu cơ, khí sinh học. Đây là hướng đi vừa bảo vệ môi trường, vừa tạo giá trị kinh tế mới cho nông nghiệp nông thôn”.
Trong thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đào tạo và nhân rộng các mô hình xử lý chất thải hiệu quả; đồng thời phối hợp với các đơn vị chuyên môn, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để xây dựng chuỗi mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, thân thiện môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu.
Phan Thành Trung
Trung tâm Khuyến nông
