Tăng cường kiểm tra, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều trước mùa mưa lũ năm 2025

Bên cạnh đó, hệ thống đê điều của tỉnh có khoảng 77 km đê sông, đê biển và đê cửa sông, hơn 93 km kè bảo vệ bờ và 4,1 km mỏ hàn, góp phần quan trọng trong phòng, chống lũ, xâm nhập mặn và sạt lở bờ sông, bờ biển, phục vụ công tác phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

          Thực hiện chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và UBND tỉnh, hằng năm trước mùa mưa lũ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi chủ trì hướng dẫn, tổ chức kiểm tra tổng thể công tác bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều. Các đoàn kiểm tra tiến hành đánh giá thực tế, phát hiện hư hỏng, sự cố có nguy cơ gây mất an toàn để đề xuất biện pháp xử lý, đồng thời lập danh mục công trình xuống cấp, báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí kinh phí sửa chữa, khắc phục kịp thời. Kết quả kiểm tra năm 2025, cụ thể:

          Đối với hồ chứa nước thủy lợi và hệ thống kênh mương

          Phần lớn công trình được xây dựng trước năm 1989. Nhờ nguồn vốn đầu tư từ Trung ương và địa phương, nhiều hồ chứa đã được sửa chữa, nâng cấp, cơ bản đáp ứng yêu cầu an toàn trong mùa mưa lũ. Tuy nhiên, vẫn còn 16 hồ chứa xuống cấp, có nguy cơ mất an toàn cao, do lòng hồ bị bồi lắng lớn, đập đất bị thấm, mái thượng lưu sạt lở, tràn xả lũ chưa kiên cố hoặc cống lấy nước rò rỉ, hư hỏng cửa van, đường quản lý công trình chưa được gia cố, dễ bị xói lở trong mưa lớn. Tỷ lệ kênh chưa kiên cố hóa còn khá lớn (khoảng 55,7%), nhiều đoạn bị xói lở, bồi lấp sau mỗi mùa mưa bão, ảnh hưởng đến hiệu quả tưới tiêu và an toàn công trình.

          Đối với cống, đập dâng và trạm bơm:

          Một số công trình ngăn mặn như Khê Hòa, Hiền Lương, Cầu Chùa bị xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo ngăn mặn và thoát lũ. Ở vùng miền núi, nhiều đập dâng bị xói lở hạ lưu, hư hỏng lớp bê tông mặt tràn; nhiều trạm bơm có thiết bị cũ, công suất thấp, ảnh hưởng đến khả năng vận hành.

          Đối với công trình đê điều:

          Toàn tỉnh có 77,2 km đê, gồm 63,9 km đê ngăn mặn và 13,2 km đê chống lũ trên sông. Đa số đê biển, đê cửa sông có cao trình và mặt cắt đảm bảo an toàn theo thiết kế. Tuy nhiên, một số tuyến đê đất được đắp thủ công từ những năm 1980 như đê Tre Làng (Bình Minh – Bình Trung) và đê Gò Hường (bờ Bắc sông Trà Bồng) chỉ đủ khả năng chống lũ nhỏ, không đáp ứng yêu cầu chống lũ chính vụ.

          Thực hiện quy định về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước:

          Công tác quản lý an toàn đập, hồ chứa nước được triển khai nghiêm túc theo Nghị định số 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ. Hầu hết đập, hồ chứa đã đăng ký an toàn, có quy trình vận hành, bảo trì, phương án ứng phó thiên tai và tình huống khẩn cấp; lắp đặt thiết bị quan trắc, cảnh báo vùng hạ du đối với hồ có cửa van điều tiết; cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ; phê duyệt phương án bảo vệ công trình, góp phần nâng cao năng lực quản lý, giảm thiểu rủi ro trong mùa mưa lũ.

          Giải pháp bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều thời gian tới:

          Trên cơ sở đánh giá thực trạng, ngành thủy lợi Quảng Ngãi xác định các nhiệm vụ trọng tâm: (i) Hoàn thiện phân cấp quản lý, khai thác công trình theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xác định rõ trách nhiệm từng cấp, từng đơn vị. (ii) Kiện toàn tổ chức quản lý, tăng cường năng lực đơn vị khai thác công trình; kiểm tra, xử lý vi phạm trong quản lý, khai thác, bảo vệ công trình. (iii) Tiếp tục triển khai các nhiệm vụ theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP, hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý, duy tu, bảo dưỡng đê điều, kè chống sạt lở. (iv) Chủ động sử dụng nguồn thu từ khai thác công trình để bảo trì, sửa chữa hư hỏng nhỏ, đột xuất, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư xây dựng, nâng cấp công trình thủy lợi, đê, kè bảo đảm an toàn trước lũ chính vụ năm 2025. (v) Tham mưu cấp có thẩm quyền bố trí nguồn lực thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026–2030 (theo Nghị quyết số 23/NQ-HĐND ngày 22/8/2025), ưu tiên các dự án: (1) Hiện đại hóa thủy lợi thích ứng biến đổi khí hậu. (2) Sửa chữa, nâng cấp 15 hồ chứa bảo đảm an toàn đập, an ninh nguồn nước. (3) Hồ chứa nước Đăk PoKei (giai đoạn 2). (4) Hồ chứa nước thôn 7, xã Đăk Mar. (5) Đập dâng số 1 phường Kon Tum. (6) Sửa chữa, nâng cấp đập ngăn mặn Hiền Lương và Khê Hòa.

Tỉnh cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ kinh phí để đầu tư kiên cố hóa các tuyến đê xung yếu, ngăn mặn, giữ ngọt như đê Bình Minh – Bình Trung, đê Châu Ổ (sông Trà Bồng) khoảng 280 tỷ đồng, và đê Phổ Minh (giai đoạn 2) khoảng 200 tỷ đồng.

          Công tác kiểm tra, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều trước mùa mưa lũ là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và liên tục, được Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh đặc biệt quan tâm chỉ đạo. Với sự chủ động của ngành và các địa phương, công tác này đã góp phần quan trọng trong phòng ngừa, giảm thiểu thiệt hại thiên tai, bảo vệ công trình, đảm bảo an toàn vùng hạ du, hướng tới phát triển bền vững kinh tế – xã hội của tỉnh Quảng Ngãi.

Đào Công Trứ

                                                          Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi